WIRUSOWA BIEGUNKA BYDŁA BVD

BVD u bydła jest jedną z najczęściej występujących chorób zakaźnych i stanowi poważny problem ekonomiczny. Sam mechanizm zakażenia jest dosyć skomplikowany, a objawy kliniczne różnią się w zależności od jego rodzaju. BVD często przyczynia się do problemów z układem oddechowym i rozrodczym w stadzie, dlatego warto się przed nim zabezpieczyć i zdobyć wiedzę na jego temat, zanim pojawi się w gospodarstwie.

Choroba ma swoje początki w połowie XX wieku, kiedy to grupa naukowców z Olafsonem badała grupę krów, wśród której występowało zapalenie błony śluzowej przewodu pokarmowego przebiegające z ostrą biegunką. Nie wyizolowali żadnego czynnika bakteryjnego, a nową chorobę nazwano wirusową biegunką bydła – BVD (bovine viral diarrhe). Kilka lat później w Stanach Zjednoczonych opisano chorobę błon śluzowych bydła MD (mucosal disease), która również przebiegała z biegunką. Badania przeprowadzane w ciągu kilku następnych lat potwierdziły, że obie choroby wywołane są przez ten sam czynnik etiologiczny.

Obecnie wirusowa biegunka bydła występuje we wszystkich krajach, w których hoduje się bydło, oprócz Islandii.

ETIOLOGIA

Wirus BVD odpowiedzialny za chorobę jest wirusem RNA zaliczanym do rodzaju Pestivirus, rodziny Flaviviridae. W tej samej rodzinie znajdziemy wirus żółtej gorączki, wirus choroby denga oraz wirus zapalenia wątroby typu C. Wśród rodzaju Pestivirus znajdują się również wirusy odpowiedzialne za pomór klasyczny świń, oraz wirus choroby granicznej. Wyróżniamy trzy genotypy BVD typu 1 i typu 2 oraz nowy typ 3. Każdy z nich dodatkowo występuje w formie cytopatycznej (cp) oraz niecytopatycznej (ncp). Biotyp cytopatyczny powoduje śmierć komórek gospodarza, natomiast niecytopatyczny nie powoduje zmian w komórkach.

JAK DOCHODZI DO ZAKAŻENIA?

Głównym źródłem zakażenia są wydzieliny zwierząt trwale zakażonych. Do organizmu wirus dostaje się drogą oddechową i pokarmową, ale także przez spojówkę oka. Ważną drogą jest droga śródmaciczna, gdyż to właśnie ona będzie determinowała powstawanie osobników trwale zakażonych.

Wirus może być również rozsiewany poprzez zakażone przedmioty, paszę oraz wodę.

ZAKAŻENIE

Przebieg zakażenia będzie się różnił w zależności od biotypu wirusa. Biotyp cytopatyczny namnaża się w miejscu wniknięcia (głównie przewód pokarmowy), powoduje krótką wiremię i ma mały potencjał epidemiologiczny. Może być wydalany wraz z wydzielinami z nosa. Biotyp niecytopatyczny ma zdolność przenikania bariery łożyskowej i powoduje trwającą dłużej wiremię. W okresie wiremii wirus obecny jest we krwi w formie wolnej lub związanej z krwinkami. Najczęściej następuje chwilowy spadek odporności i związana z tym podwyższona temperatura, lekkie biegunki czy nadżerki jamy ustnej. W momencie, w którym organizm zaczyna wytwarzać przeciwciała, stan zwierzęcia wraca do normy. Zwierzęta te zyskują długotrwałą odporność na BVD. Również cielęta urodzone przez krowy, które kiedykolwiek zostały poddane ekspozycji na wirusa, otrzymują matczyne przeciwciała wraz z siarą. Przeciwciała utrzymują się w organizmie cielaka przez okres ok. 10 miesięcy. Po tym czasie staje się on narażony na zakażenie.

Jeśli zostanie zainfekowana cielna krowa, wpływ wirusa na płód będzie zależny od okresu ciąży.

Jeśli do zakażenia dojdzie w ciągu pierwszych 40 dni, płód najczęściej obumiera i zostaje zmumifikowany lub poroniony. W kolejnym etapie ciąży (40-120 dzień) płód nie ma jeszcze rozwiniętego układu odpornościowego, więc w przypadku infekcji nie jest w stanie rozpoznać wirusa jako obcy patogen i traktuje go jak swoją komórkę. Takie cielaki rodzą się jako przetrwale zakażone (PI) i przez całe swoje życie są siewcami. Może również dojść do mutacji w obrębie tego samego szczepu, która będzie powodować śmiertelną chorobę krwotoczną błon śluzowych u cielaków PI. Jeśli do zakażenia dojdzie u płodu powyżej 120 dnia, to cielak może urodzić się z wadami rozwojowymi lub zostać poroniony. Osobniki, u których występują wady wrodzone, powinny być badane pod kątem nosicielstwa.

OBJAWY

Objawy BVD u krów mogą przybierać różne formy, a osobniki trwale zakażone najczęściej nie wykazują żadnych, dlatego stanowią one tak poważny problem w programach zwalczania BVD.

Immunosupresja jest najpoważniejszym następstwem choroby. Często mamy do czynienia z zakażeniem układu pokarmowego lub oddechowego. BVD towarzyszy również zapalenie jajników, co powoduje bezpłodność. Wbrew pozorom, biegunka nie jest najczęściej występującym objawem. W przewodzie pokarmowym wirus może powodować nadżerki o różnym stopniu nasilenia. Genotyp typu 2 (rozpowszechniony w Ameryce, mniej w Europie) powoduje dodatkowo zespół krwotoczny, czyli krwotoki spowodowane niszczeniem płytek krwi.

ZWIERZĘ PRZETRWALE ZAKAŻONE (PI)

Kiedy do zarażenia krowy biotypem niecytopatycznym dojdzie między 40 a 120 dniem życia, urodzone cielę może okazać się trwale zakażone. Jest to najpoważniejsza z konsekwencji śródmacicznego zakażenia. Jak już wcześniej wspomnieliśmy, obcy antygen jest rozpoznawany jako własny, co prowadzi do wytworzenia się tolerancji immunologicznej. Drugą możliwością, jednak znacznie mniej prawdopodobną, jest urodzenie cielaka PI przez matkę przetrwale zakażoną. Wieku rozrodczego dożywa około 10% osobników PI, a ponad 50% ginie w pierwszym roku życia. Zwierzęta te nie mają poprawnie rozwiniętego układu immunologicznego i są znacznie bardziej podatne na infekcje.

Zwierzęta przetrwale zakażone stanowią realne zagrożenie dla stada, gdyż najczęściej nie wykazują objawów zakażenia, a ilość wydalanego wirusa jest kilka tysięcy wyższa niż w przypadku przejściowego zainfekowania.

BVD-MD

W przypadku, kiedy zwierzę PI zostanie nadkażone biotypem cytopatycznym, dochodzi do rozwoju choroby błon śluzowych. Źródłem zakażenia szczepem cytopatycznym może być mutacja już obecnego biotypu niecytopatycznego lub zakażenie od innego zwierzęcia. BVD-MD niże przebiegać w postaci ostrej i przewlekłej. Kiedy biotyp niecytopatyczny ulegnie mutacji do cytopatycznego, mamy do czynienia z postacią ostrą.  Przetrwale zakażone osobniki nie są w stanie wyprodukować przeciwciał na taki sam antygenowo biotyp. W innym wypadku zwierzę PI jest w stanie częściowo wyprodukować przeciwciała i nabyć odporność. Zachorowalność dotyczy zwierząt w przedziale wiekowym 6 – 24 miesiące i przyjmuje się, że zachorowalność utrzymuje się na poziomie 5% co odpowiada liczbie rodzących się cieląt przetrwale zakażonych. Zwierzęta wykazują objawy uogólnione i padają po 3-10 dniach.

ZNACZENIE EKONOMICZNE

Straty ekonomiczne, jakie przynosi infekcja stada wirusem BVD to przede wszystkim problemy z zacieleniem i zmniejszenie produkcji mleka. Trzeba się również liczyć ze wzrostem śmiertelności w stadzie, koniecznością uboju zwierząt przetrwale zakażonych oraz spowolnieniem wzrostu zwierząt młodych. Eliminacja zwierząt PI ze stada, wg danych profesora Mirosława Polaka, pozwoliła na zwiększenie wydajności mlecznej o 2,3% a ilość ronień zmniejszyć o połowę.

ZAPOBIEGANIE

  1. Program szczepień

Każdy program szczepień powinien zostać dobrany indywidualnie przez lekarza weterynarii zarządzającego stadem.

Na rynku dostępne są dwa rodzaje szczepionek: martwe i atenuowane. Szczepionki atenuowane (żywe) cechują się lepszą immunogennością, jednak niosą ryzyko przejściowej bezpłodności po szczepieniu. Przyjmuje się, że przeciwciała siarowe utrzymują się w organizmie cielaka do 10 miesięcy, jednak szczepienia rozpoczynamy już w wieku 5-6 miesięcy, przed pierwszym zacieleniem. Niezależnie od wybranego rodzaju szczepionki, należy bezwzględnie trzymać się terminów szczepienia.

Wielu lekarzy decyduje się na szczepionki inaktywowane w celu wytworzenia przeciwciał, a po uzyskaniu odporności, szczepienia żywe.

Szczepienia mają na celu zmniejszenie ilości zakażeń śródmacicznych, a także zapobieganiu wystąpienia postaci ostrej zakażenia.

2. Usuwanie ze stada osobników PI

W tym celu niezbędne są okresowe badania, które początkowo muszą obejmować całe stado, a w kolejnych latach jedynie cielaki i osobniki podejrzane kontakt z wirusem (np. w transporcie albo na wystawach).

3. Badanie nowych zwierząt

W celu zapewnienia stadu epidemiologicznego bezpieczeństwa (nie tylko w związku z BVD) powinno się stosować 3 tygodniową kwarantanne dla nowych zwierząt. Wskazane jest również badanie krwi wykluczające trwałe zakażenie.

4. Wprowadzanie zasad bioasekuracji

Wirus może zostać przyniesiony do stada również na elementach nieożywionych, dlatego tak ważne jest przestrzeganie obostrzeń sanitarnych.

ZWALCZANIE

Mówi się, że ponad 90% stad krów mlecznych w Polsce miało styczność z wirusem BVD. Aby wyeliminować chorobę ze stada, należy pozbyć się zwierząt PI będących przyczyną ciągłego rozprzestrzeniania się choroby.

Weryfikacja czy w gospodarstwie znajdują się sztuki PI, wymaga przeprowadzenia badania serologicznego. W tym celu lekarz weterynarii pobiera próbki krwi od 10% stada z różnych grup technologicznych. Jeśli wynik dodatni (zwierzę miało kontakt z wirusem) wyjdzie w ponad 50% próbek, to oznacza, że wysoce prawdopodobna jest obecność w stadzie zwierząt trwale zakażonych.

W takim przypadku wskazane jest pobranie próbek krwi od całego stada, w celu wykrycia antygenu BVD.

Następnym krokiem jest izolacja zwierzęcia na okres jednego miesiąca i ponowne badanie krwi. Ma to na celu potwierdzenia, że zwierzę jest trwale zakażone, a nie znajdowało się w fazie przejściowej wiremii.

Możliwe jest również badanie mleka tankowego w celu wykrycia przeciwciał (świeże zakażenia), jak i samego wirusa (aktywne zakażenia), aby zorientować się, czy dane stado miało ekspozycję na wirusa w nieodległej przeszłości.

 Jeśli nie widzieliście odcinka o BVD przygotowanego przez Zespół Vetbulans zachęcamy do zapoznania się z nim:

Leave a Comment

Twój adres e-mail nie zostanie opublikowany. Wymagane pola są oznaczone *

Udostępnij Post

Zobacz Więcej

Chlamydioza

Do pogorszenia wskaźników rozrodu w stadzie dochodzić może w wyniku wielu czynników. Mogą się do tego przyczyniać warunki przebywania zwierząt, aspekty żywieniowe, ale również występujące choroby. Wśród schorzeń zmniejszających płodność krów wyróżnia się te o pochodzeniu wirusowym, bakteryjnym, grzybiczym oraz pierwotniaczym.

RAO – OBTURACYJNA CHOROBA PŁUC U KONI

Choroby oddechowe stanowią jedną z najczęstszych przyczyn wykluczeń koni z użytku. Skala problemu nieubłaganie rośnie, a o RAO coraz częściej mówi się jako o chorobie cywilizacyjnej koni. Czym jest RAO, jakie mechanizmy i objawy mu towarzyszą, a także jak leczyć tę chorobę? Na te pytania odpowiadamy w poniższym artykule.