BIEGUNKI U CIELĄT

Biegunka u cieląt jest jedną z najczęściej występujących dolegliwości. Wspólnie z syndromem oddechowym jest przyczyną aż ok. 80% przypadków chorobowych u cieląt. Dotyczy zazwyczaj cieląt w wieku do 6 tygodnia. Jest przyczyną upadków i zmniejszonych przyrostów masowych, a co za tym idzie, może powodować duże straty ekonomiczne.

Na wystąpienie syndromu biegunkowego cielęta narażone są przez cały okres chowu, jednak możemy wyróżnić trzy okresy krytyczne dla schorzenia:
– pourodzeniowy (do 4. doby po porodzie)
– przejścia do cielętnika
– odsadzenia

Te momenty wiążą się z podwyższonym stresem u cielęcia i możliwym związku z tym spadkiem odporności.

Biegunki u bydła mogą mieć różną genezę. Na pracę układu pokarmowego wpływają czynniki dietetyczne, enzymatyczne, bakteryjne, wirusowe, toksyczne, pasożytnicze, alergiczne i stresowe. Choroby mają najczęściej charakter wieloczynnikowy i są wypadkową działania wirusów, grzybów, bakterii i błędów w chowie.

Jeśli mówimy o biegunkach mamy na myśli objaw, jakim jest zwiększona częstotliwość wypróżnień o płynnej lub półpłynnej konsystencji stolca. Syndrom biegunkowy jest natomiast zbiorem wszystkich stanów patologicznych prowadzących do biegunki (m.in. zapalenia żołądka i jelit, zaburzenia enzymów trawiennych, zaburzenia wchłaniania jelitowego).

Główną rolę w syndromie biegunkowym odgrywa zapalenie trawieńca. Objawy ogólne prowadzą do kwasicy, zalegania i obecności niestrawionych złogów kazeiny. Na skutek wzmożonej perystaltyki i obniżonej resorpcji wody zachodzi wzmożone przesuwanie treści pokarmowej. Cielę oddaje częściej kał, który jest pozbawiony dużej ilości części stałych. Wraz z kałem, zwierzę traci duże ilości elektrolitów a razem z nimi białek. Silne odwodnienie może powodować spadek masy ciała nawet o 10%.

Nieleczona biegunka może skończyć się upadkiem ze względu na znaczne niedobory energetyczne organizmu, hipowolemię oraz zatrucie organizmu.

W przypadku zakażeń wirusowych i bakteryjnych zmniejsza się pojemność absorbcyjna jelit, co przyczynia się do zaburzeń w trawieniu i wchłanianiu, upośledzeniu funkcji trawieńca, niedoboru enzymów trawiennych, przechodzenia niestrawionego pokarmu oraz jego bakteryjnego rozkładu z powstawaniem wielocząsteczkowych związków.
Wyżej wymienione zaburzenia powodują ujemny bilans energetyczny, który z kolei prowadzi do hipoglikemii i beztlenowej syntezy kwasu mlekowego w mięśniach w warunkach hipoksji (niedotlenienia).

Kwasica metaboliczna może się rozwinąć w ciągu 1 doby!
Kwasica metaboliczna jest schorzeniem często przewijającym się, gdy mowa o chorobach bydła. Spowodowana zaburzeniami równowagi kwasowo-zasadowej i elektrolitowej, może być stanem zagrażającym życiu.
Biegunka nasila kwasicę metaboliczną, a pH krwi może osiągnąć wartość 7,2 (norma 7,4-7,5). Cielak, tak samo, jak małe dziecko, ma bardzo małe zdolności kompensacyjne organizmu. W początkowym stadium kwasica kompensowana jest przez nasiloną wentylację płuc, jest to objaw wspólny dla syndromu biegunki i syndromu oddechowego.

W przypadku znacznych niedoborów energetycznych organizmu, hipowolemii lub zatrucia może dość do śmierci cielaka (nawet w mniej niż 24h), dlatego tak ważne jest nielekceważenie już pierwszych objawów choroby i szybka interwencja!

OBJAWY SYNDROMU BIEGUNKOWEGO U CIELĄT

Najprostszym objawem do zaobserwowania jest oczywiście zbyt częste wypróżnianie cielaka i nieprawidłowo uformowane masy kałowe.
Jednak objawów, które mogą wskazywać na syndrom biegunkowy, jest znacznie więcej, a pierwsze z nich mogą pojawić się już 24h przed wystąpieniem schorzenia. W związku z wydalaniem dużych ilości wodnistego kału (o kolorze żółto-białym) może dojść do odwodnienia, a to będzie powodowało zwiększone pragnienie. Takie ciele będzie osłabione, apatyczne a w skrajnych przypadkach może zapaść w śpiączkę. Zapaleniom w obrębie układu pokarmowego mogą towarzyszyć wzdęcia, a stanom zapalnym trawieńca dodatkowo wymioty. Ciele z syndromem biegunkowym zazwyczaj nie będzie wykazywało podwyższonej temperatury ciała, ale jego tętno i oddechy mogą być nieregularne (związane z działaniem kompensacyjnym organizmu).

ROZPOZNANIE

Najprostszą metodą na rozpoznanie syndromu biegunkowego u cieląt jest obserwacja częstotliwości defekacji, perystaltyki jelit i trawieńca. W przypadku niepokojących obserwacji można wykonać wymaz z odbytu w celu dokładniejszych badań bakteriologicznych, serologicznych lub wirusologicznych. W przypadku stwierdzenia syndromu na tle bakteryjnym zalecane jest wykonanie antybiogramu w celu zbadania wrażliwości bakterii na konkretne antybiotyki i chemioterapeutyki.

Duży procent zachorowań dzieje się na tle pokarmowym. Dieta jest jednym z najważniejszych czynników ryzyka. W celu eliminacji symptomów związanych z tłem pokarmowym należy dokładnie przeanalizować skład paszy oraz technologię żywienia. W każdym z wypadków należy dokonać przeglądu cielętnika, żeby stwierdzić procent upadków oraz stopień odwodnienia cieląt.

BIEGUNKA U CIELĄT – JAK LECZYĆ?

Przed przystąpieniem do leczenia należy zdefiniować przyczynę biegunki, jak i stopień jej nasilenia. W pierwszej kolejności należy ustalić indywidualną dietę dla chorego osobnika. W ciężkich schorzeniach lekarz weterynarii może zastosować lekoterapię. Jeśli mamy do czynienia z zakażeniem bakteryjnym to powinien zostać wykonany antybiogram, który wskaże antybiotyk na biegunkę u cieląt zalecany w danym przypadku. Okres leczenia antybiotykiem nie powinien być krótszy niż 3 dni.

Wielu hodowców zastanawia się co podać cielakowi na biegunkę, aby zapobiec odwodnieniu i postępowi choroby, jeszcze przed uzyskaniem wyników badań szczegółowych. W większości przypadków należy zacząć od zmiany diety. Na rynku istnieją także specjalne preparaty na biegunkę u cieląt, które regulują wartość pH, zapobiegają nadmiernemu zakwaszeniu i odwodnieniu organizmu.

Jak dobrać preparat, na co zwracać uwagę oraz jaki skład powinien zawierać, dowiesz się w kolejnym artykule.

Na kilka z patogenów na rynku dostępne są już szczepionki. Obecna technologia pozwala na donosowe szczepienia już dwutygodniowych cieląt.

DOMOWE SPOSOBY NA BIEGUNKĘ U CIELĄT

Dawka pokarmowa powinna być tak dobrana, aby zaspokajać 100% dziennego zapotrzebowania na wodę i elektrolity oraz 50% zapotrzebowania energetycznego. Większość cieląt dochodzi do zdrowia po wprowadzeniu zmian w diecie, o ile są one zastosowane odpowiednio szybko.
Rozcieńczenie mleka 5:1. Całkowita objętość dobowa płynu powinna wynosić 18% masy ciała cielaka. Siarę można rozcieńczać naparem z lnu (4:1). Płyny mlekozastępcze należy wzbogacać o elektrolity. Dobrym sposobem jest podawanie cielętom mleka zakwaszonego (pH 4-5).
Siano ma zdolności wiążące toksyny, więc podanie go w małej ilości będzie miało korzystny wpływ na pracę układu perystaltycznego. Konsystencja paszy powinna być łatwo przyswajalna i mieć temperaturę ciała cielaka. Pokarm podawać w regularnych odstępach 3-4 razy na dobę przy jednoczesnym stałym dostępie zwierzęcia do wody. Dodatkowo można zastosować środki wiążące, które będą chronić błonę śluzową przed drażniącymi działaniami.
Utraconą wodę i elektrolity można zastąpić, podając odwary z ryżu, zupę ziemniaczaną lub herbaty.

Domowe sposoby na biegunkę u bydła obejmują także prewencję, która polega na stosowaniu diety mlecznej dla całego stada przez 7 dni oraz zgromadzenie płynów i preparatów nawadniających w zapasach gospodarstwa.