Ochwat to jedna z najczęściej występujących chorób u koni. Dotyczy całego organizmu konia i jest groźnym schorzeniem. Z czego może wynikać ta choroba, które konie są na nią szczególnie narażone, jak rozpoznać jej objawy, a także, w jaki sposób ją leczyć? Tego dowiedzie się z poniższego artykułu.
CO TO JEST OCHWAT?
Jest to choroba systemowa całego organizmu o podłożu alergicznym, pokarmowym albo mechanicznym, chodź objawiająca się głównie sztywnym, napiętym chodem. Inaczej nazywany aseptycznym zapaleniem tworzywa ściany kopyta.
Ochwat u koni jest jedną z najczęściej występujących chorób. Wymaga szybkiej interwencji, a lekceważony może doprowadzić do nieodwracalnych, zagrażających życiu zmian w organizmie zwierzęcia.
Ochwat u konia może wiązać się ze wzrostem stężenia histaminy (podłoże alergiczne), co w konsekwencji prowadzi do stanu zapalnego i wysięku, niedoborem aminokwasów siarkowych (zaburzenia przewodu pokarmowego) co prowadzi do zaburzeń budowy rogu kopytowego i blaszek, a także
z nadciśnieniem tętniczym, które skutkuje niedożywieniem kopyta i rozwojem krążenia obocznego.
W przebiegu ochwatu listewki rogowe separują się od warstwy rogotwórczej, a kość kopytowa przemieszcza się wskutek ściągania jej przez ścięgna. Gromadzi się płyn, który powoduje zwiększenie ciśnienia w kopycie i tym samym bardzo duży ból.

DLACZEGO KOŃ CHORUJE NA OCHWAT?

Przyczyn ochwatu może być wiele, poczynając od uszkodzeń mechanicznych, przez choroby zakaźne, kończąc na nieprawidłowym żywieniu. I to właśnie żywienie jest jednym z najczęstszych powodów powstawania tej choroby. Najczęściej powstaje w wyniku przekarmienia zwierzęcia paszami treściwymi, które zawierają dużo węglowodanów niestrukturalnych. Ich nadmiar powoduje zbyt wysoki poziom kwasu mlekowego, który obniża pH treści jelitowej. Przy nieodpowiednim pH zmienia się rozkład bakterii-część umiera, a część ulega namnożeniu. Bakterie uwalniają toksyny, które działają drażniąco na błony śluzowe, mogą przenikać do krwi i odpowiadają za wystąpienie części objawów chorobowych.
Często słyszymy o przypadkach ochwatu u koni wypasanych na młodej trawie. Dlaczego to się łączy? Trawa zawiera wysoki poziom fruktanów – jednego z węglowodanów niestrukturalnych. Trawa potrzebuje ich do wzrostu. Jeśli warunki nie sprzyjają dojrzewaniu rośliny, ta gromadzi substancje
w tkankach. Dzieje się tak na przykład, kiedy dni są słoneczne (fruktany powstają na drodze fotosyntezy), a noce mroźne, czyli wczesną wiosną. Zawartość węglowodanów maleje wraz z dojrzewaniem rośliny, a wraz z nią maleje ryzyko zachorowania na ochwat.
Inne czynniki sprzyjające rozwinięciu choroby to m.in. nadwaga zwierzęcia, zniekształcone kopyta (np. na skutek zbyt rzadkiego werkowania), złe kucie (np. zbyt ciasne), zbyt intensywny wysiłek na twardym podłożu, zbyt miękkie podłoże (zbyt duże naprężenia), suchy róg kopytowy, stres, długotrwały czy ciężki poród.
JAK ROZPOZNAĆ OCHWAT U KONIA?
Objawy ochwatu u konia będą się różnić w zależności od stadium choroby. Możemy wyróżnić stadium zwiastunowe, ostre, podostre, przewlekłe.
Objawy zwiastunowe
Przed wystąpieniem objawów ostrych choroba może nie wykazywać żadnych symptomów lub mogą wystąpić tak zwane objawy zwiastunowe. Zaliczamy do nich m.in. biegunkę, pokrzywkę, światłowstręt, łzawienie, a także dreptanie, zmienne kulawizny czy nieprawidłowe napięcie mięśni.
Ochwat ostry
Koń przyjmuje charakterystyczną postawę. Kończyny przednie wysunięte są do przodu, tylne schowane pod tułów a głowa oparta. Można zauważyć,
że koń próbuje stać na piętkach. Jest to związane z silnym bólem, jaki powoduje ucisk na struktury kopyta. Okolica puszki kopytowej jest ciepła, a na tętnicach palcowych jest wyczuwalny wzmożony puls. Ruch takiego konia będzie napięty, ostrożny a kroki krótkie rozpoczynające się od piętki.
Ochwat ostry trwa z reguły dobę dwie, ale zdarzają się przypadki, kiedy może trwać nawet siedem dni.
Jeśli po tym czasie nie nastąpi regresja choroby, ochwat przechodzi w postać przewlekłą lub podostrą.
Postać podostra
Różni się od postaci przewlekłej tym, że nie dochodzi do zerwania aparatu zawieszającego. Występują objawy ogólne tylko słabiej wyrażone. Kość kopytowa nie ulega rotacji, a apetyt jest zachowany. Również w tej postaci okolica kości kopytowej będzie ciepła a tętnice palcowe tętniące. Kopyto będzie bolesne, co skutkuje kulawiznami 1° i 2° wg skali Obela.
Ochwat przewlekły
Kiedy objawy ostre trwają już 3 dni lub nastąpi rotacja kości kopytowej, mówimy, że mamy do czynienia z ochwatem przewlekłym. Związany z przemieszczeniem kości kopytowej ucisk prowadzi do martwicy i zerwania aparatu zawieszającego. Rotacja może wystąpić nagle lub postępować tygodniami. Korona twórcza zapada się, a róg wzrasta zbyt gruby – tworzą się pierścienie rogowe. Między tworzywem a ścianą rogową wypełnioną substancją rogową. Obserwujemy zagłębienie na przedniej ścianie, na początku silną później coraz słabszą bolesność. W ruchu koń wyrzuca kończyny do przodu, przeginając przy tym stawy pęcinowe i koronowe w momencie opierania kończyny o podłoże. Na rogu podeszwy możemy zaobserwować przebarwienia (związane z poszerzeniem linii białej), a sam kształt puszki kopytowej się zmienia.

LECZENIE

Najważniejszym punktem leczenia jest zdefiniowanie przyczyny choroby i jej likwidacja. Koniowi należy zapewnić odpoczynek i możliwie zminimalizować ilość ruchu. Jeśli koń był kuty, lekarz weterynarii może zalecić rozkucie ze względu na nadmierną koncentrację energii na obrzeżach podkowy. Jeśli kopyto ma podwyższoną temperaturę, należy je schłodzić. Przy ochwacie bardzo duże znaczenie ma czas podjętej terapii. W domowych warunkach można wykopać dołek, zalać go zimną wodą i wprowadzić tam zwierzę. Na południu Polski hodowcy bardzo często korzystając z uwarunkować terenu, wprowadzają konia do strumienia, w ten sposób chłodząc kopyta. Bardziej zalecane są jednak preparaty chłodzące, gdyż zbyt intensywna ekspozycja na wodę może doprowadzić do rozmiękania rogu. Jednocześnie należy dbać o utrzymywanie odpowiedniej wilgotności rogu kopytowego. Ważnym elementem jest prawidłowe rozczyszczanie kopyt według zdjęć RTG i wskazówek lekarza weterynarii.
Lekarz może włączyć również leczenie farmakologiczne środkami przeciwhistaminowymi, przeciwalergicznymi czy przeciwbólowymi i przeciwzapalnymi.
Niegdyś jedną z metod leczenia ostrego ochwatu było upuszczanie krwi, do momentu aż zwierzę zaczęło się chwiać na nogach, miało to na celu pozbycie się toksyn z organizmu zwierzęcia. W dzisiejszych czasach metoda ta jest zastępowana leczeniem farmakologicznym ze względu na duże obciążenie dla organizmu konia.
Uwaga! U konia ochwatowego należy ograniczyć do minimalnej dawki lub (jeśli to możliwe) całkowicie wyeliminować paszę treściwą i zastąpić ją paszą objętościową.