ZAKAŹNE ZAPALENIE NOSA I TCHAWICY U BYDŁA (IBR) I OTRĘT BYDŁA (IPV)

IBR to choroba zakaźna wywoływana przez wirusy. Powoduje występowanie dolegliwości obejmujących układ oddechowy oraz rozrodczy. Poprzez przyczynianie się do spadków w mleczności oraz częstych poronień, stanowi poważny problem ekonomiczny. Można jednak zapobiegać występowaniu takich sytuacji poprzez stosowanie odpowiedniej profilaktyki wspieranej szczepieniami.

Co to jest IBR oraz IPV i co je wywołuje?

Zakaźne zapalenie nosa i tchawicy u bydła jest chorobą wywoływaną przez wirusa z rodziny Herpesviridae – herpeswirus bydła typ 1 (BHV-1, czyli bovine herpesvirus 1). Jest czynnikiem etiologicznym IBR u bydła, a także dzikich przeżuwaczy (jelenie, bawoły). Wirus BHV-1 osłabia zdolności fagocytarne makrofagów odpowiedzialnych za walkę z zakażeniem poprzez pochłanianie i niszczenie drobnoustroju. IPV to inaczej otręt bydła. Jego czynnikiem etiologicznym jest ten wirus, a występowanie tego schorzenia jest ściśle powiązane z IBR.

Droga zakażenia, mechanizm działania

Do zakażenia dochodzi w wyniku kontaktu bezpośredniego, płciowego, a także przez sprzęt zawierający na swojej powierzchni patogen. Zagrożeniem może być nieodpowiednie przeprowadzanie procedur związanych z rozrodem (inseminacja, embriotransfer). BHV-1, tak jak inny przedstawiciel rodziny Hepesviridae – wirus opryszczki pospolitej ludzi, cechuje się przechodzeniem w stan latencji po wywołaniu pierwszej infekcji w organizmie gospodarza. Oznacza to jego zdolność do ciągłego pozostawania u zarażonego osobnika i uaktywnianie się w zależności od występowania czynników osłabiających organizm. Z tego powodu do zakażenia herpeswirusem typu 1 dochodzi najczęściej w okresie zimowym oraz późnojesiennym. Przejście wirusa w zakażenie latentne utrudnia jego wykrycie badaniami laboratoryjnymi, ponieważ dochodzi do integracji materiału genetycznego patogenu z materiałem gospodarza. Wirus BHV-1 osłabia zdolności fagocytarne makrofagów odpowiedzialnych za walkę z zakażeniem poprzez pochłanianie i niszczenie drobnoustroju. 

Objawy kliniczne

Początkowo zakażenie herpeswirusem może przebiegać podklinicznie. Oznacza to brak występowania objawów klinicznych u zwierzęcia przy równoczesnym powstawaniu przeciwciał. Następnie dochodzi do pojawienia się objawów ogólnych czyli: gorączki (osiągającej do 42ºC), zmniejszenie apetytu, osowiałość. Dalsze dolegliwości są zależne od występującej postaci. Wyodrębnia się postać oddechową, oczną, płciową. Dodatkowo w przebiegu choroby może dochodzić do ronień, zapalenia mózgu i rdzenia kręgowego, a także zakażeń cieląt.

Postać oddechowa objawia się surowiczym wypływem z nosa oraz worka spojówkowego. Oprócz tego występuje gorączka, osłabienie i spadek produkcji mleka. Wraz z nasileniem procesu chorobowego może dochodzić do występowania kaszlu oraz duszności. Pierwotnie dolegliwości dotyczą górnych dróg oddechowych, jednak istniejący proces chorobowy sprzyja powstawaniu wtórnych zakażeń dolnych dróg oddechowych. U zwierząt objętych postacią oddechową można zaobserwować w jamie nosowej pęcherzyki wypełnione jasnożółtym płynem, a także przekrwienie i nadżerki.

Postać płciowa, czyli otręt (IPV) polega na występowaniu obrzęku błony śluzowej sromu i pochwy, a także bolesność i zaczerwienienie tej okolicy. Obecne są białawe grudki, a także nadżerki oraz owrzodzenia. Występowanie tych zmian prowadzi do unoszenia przez zwierzę nasady ogona. U buhajów również może występować IPV. Takie osobniki posiadają zmiany obecne na błonie śluzowej prącia oraz napletka.

Postać oczna charakteryzuje się występowaniem zapaleń spojówki oraz rogówki. U cieląt przebieg choroby jest gwałtowny i często prowadzi do śmierci. U młodych zwierząt występują nadżerki na podniebieniu oraz pojawia się biegunka prowadząca do odwodnienia.

IBR stanowi istotny problem w przypadku czynników wywołujących zamieranie zarodków i poronień. Są one skutkiem obecności wirusa we krwi, czyli wiremii.

Rozpoznanie

Potwierdzenie wystąpienia zakażenia herpeswirusem typu 1 jest możliwe przy zastosowaniu metod bezpośrednich (badań wirusologicznych) oraz pośrednich (badań serologicznych). Różnica polega na materiale wykorzystywanym do badania, a także na metodzie koniecznej do zastosowania. Badania wirusologiczne mają na celu wykrycie materiału genetycznego patogenu poprzez metodę PCR (reakcja łańcuchowa polimerazy) lub immunofluorescencję bezpośrednią. Metody pośrednie wykorzystują obecność przeciwciał wytwarzanych przez organizm w celu zwalczania występującego zakażenia. Badanie serologiczne polega na wykonaniu testu ELISA z pobranej krwi od grupy zwierząt z niezaszczepionego stada. Przeciwciała pojawiają się dopiero we krwi po 2-3 tygodniach od czasu zakażenia. Wadą tych badań jest niemożność wykrycia osobników latentnie zakażonych wirusem BHV-1. Istnieje również możliwość zbadania martwych zwierząt dorosłych oraz poronionych płodów. W tym przypadku oprócz testu ELISA oraz PCR można posłużyć się badaniami immunohistochemicznymi tkanek.

ZAPOBIEGANIE I ZWALCZANIE

Jeśli wcześniej zarażone zwierzę znowu zacznie chorować, może pojawić się u niego tylko część wymienionych wcześniej objawów, ale pozostaje ono głównym źródłem zakażenia dla nieszczepionych zwierząt.

O tym, w jaki sposób zapobiegać i zwalczać choroby zakaźne, w tym IBR mówiliśmy w odcinku wprowadzającym do chorób zakaźnych na kanale Vetbulans. Zachęcamy do zapoznania się z nim.

Zakup nowych zwierząt o nieznanym statusie immunologicznym jest najczęstszą przyczyną wprowadzenia wirusa do stada. Każde nowo kupione zwierzę powinno zostać poddane kwarantannie i przebadane dwukrotnie w kierunku IBR.

Jak wspomnieliśmy, zwierzęta zakażone herpeswirusem po przechorowaniu pozostają zakażone do końca życia, dlatego, aby nie dochodziło do uaktywniania wirusa bardzo ważne, jest unikanie czynników obniżających odporność.

Do obniżenia odporności może dochodzić w wyniku stresu, a jego przyczyną u zwierząt może być: transport, zmiana grupy lub żywienia, wycielenie, inne choroby towarzyszące (takie jak: zapalenie gruczołu mlekowego czy kulawizna). Zwierzęta utrzymywane w zamknięciu powinny mieć pomieszczenia dobrze wentylowane i suche oraz dostęp do dobrej jakości pożywienia i wody. Warto sprawdzić, czy nie występują w stadzie inne choroby wirusowe, takie jak BVD (wirusowa biegunka bydła). Jeśli nie widzieliście odcinka o BVD zachęcamy do zapoznania się z nim.

Całkowite zwalczenie IBR, jeśli już występuje w stadzie, będzie możliwe jedynie przy regularnym szczepieniu zwierząt i eliminowaniu osobników zakażonych latentnie. Trzeba zdać sobie sprawę, że proces uwalniania stada trwa około 6-7 lat.

Żeby uznać stado za wolne od IBR, należy uzyskać ujemne wyniki badań wykonanych dwukrotnie w odstępie 5–7 miesięcy u wszystkich zwierząt w wieku powyżej 9. miesiąca życia.

Żeby utrzymać status stada wolnego od IBR, stado należy poddawać badaniom okresowym co 12 miesięcy i otrzymywać wynik ujemny.

 

Leave a Comment

Twój adres e-mail nie zostanie opublikowany. Wymagane pola są oznaczone *

Udostępnij Post

Zobacz Więcej

Chlamydioza

Do pogorszenia wskaźników rozrodu w stadzie dochodzić może w wyniku wielu czynników. Mogą się do tego przyczyniać warunki przebywania zwierząt, aspekty żywieniowe, ale również występujące choroby. Wśród schorzeń zmniejszających płodność krów wyróżnia się te o pochodzeniu wirusowym, bakteryjnym, grzybiczym oraz pierwotniaczym.

RAO – OBTURACYJNA CHOROBA PŁUC U KONI

Choroby oddechowe stanowią jedną z najczęstszych przyczyn wykluczeń koni z użytku. Skala problemu nieubłaganie rośnie, a o RAO coraz częściej mówi się jako o chorobie cywilizacyjnej koni. Czym jest RAO, jakie mechanizmy i objawy mu towarzyszą, a także jak leczyć tę chorobę? Na te pytania odpowiadamy w poniższym artykule.