Ketoza jest jedną z chorób metabolicznych, która dotyczy przede wszystkim wysokowydajnych krów mlecznych. Najczęściej dotyka krowy w okresie okołoporodowym, a jej główną przyczyną są błędy żywieniowe. Jeżeli chcesz poznać objawy, które towarzyszą temu schorzeniu oraz jak je wykryć, przyczyny, które powodują tę chorobę, a co najważniejsze – jak leczyć ketozę u bydła, koniecznie przeczytajcie dalszą część artykułu.
CZYM JEST KETOZA?
Wystąpienie ketozy jest związane z dostarczaniem niewystarczającej ilości energii, przez co nie dochodzi do pokrycia zapotrzebowania danej krowy. W wyniku zachodzących procesów dochodzi do większego uwalniania tłuszczowych rezerw, co dalej prowadzi do powstawania ciał ketonowych.
Wyróżniamy:
– ketoza pierwotna – może wystąpić w ciągu 1-2 tygodni po porodzie, w wyniku pojawienia się niedoborów energetycznych wywołanych wysoką produkcją mleka,
– ketoza wtórna – jest związana z występowaniem schorzenia, które pośrednio doprowadza do powstawania ciał ketonowych, Może to być niestrawność, mastitis, endometritis, schorzenia racic, przemieszczenie trawieńca, nieprawidłowości związane z porodem.
– ketoza pokarmowa – jest wywoływana przez spożywanie pasz ketogennych, czyli o zbyt wysokim poziomie kwasu masłowego.
OBJAWY I WYKRYWANIE
Jednym z podziałów ketozy jest podział na ketozę kliniczną i subkliniczną. Determinują go objawy, jakie jesteśmy w stanie zauważyć. Zdecydowanie prostsza w rozpoznaniu jest postać kliniczna, jednak to na ketozie subklinicznej powinniśmy się, szczególnie jeśli chodzi o prawidłowe zarządzanie wydajnością mleczną całego stada.
Jeśli w stadzie liczącym 100 krów wykryjemy ketozę kliniczną u jednej z nich, to możemy się spodziewać, że u około 40-50 innych występuje postać subkliniczna.
PRZYCZYNY
Przyczyny ketozy pierwotnej – czynniki zewnętrzne:
- błędy żywieniowe
– jednostronne i niepełnowartościowe żywienie (kiszonki, wywar z wysłodków)
– niedostosowanie ilościowe i jakościowe dawki pokarmowej do potrzeb produkcyjnych (niedożywienie względne)
- częste zmiany dawki pokarmowej (błędy żywieniowe)
- błędy zarządzania (brak oceny dawki paszowej)
Przyczyny ketozy wtórnej:
Niedożywienie spowodowane przez:
- niestrawności,
- skręt i przemieszczenia trawieńca,
- zapalenia wymienia i macicy,
- schorzenia racic,
- schorzenia gorączkowe z upośledzeniem lub utratą łaknienia.
Przyczyny ketozy pokarmowej:
- pasze powodujące tzw. ketogenną fermentację w żwaczu (kwas masłowy),
- pasze ketogenne: kiszonki o zawartości 4% i więcej kwasu masłowego,
- obecność pierwotniaków z rodzaju Entodinum w treści żwacza,
- pasze te powodują hiperketonemię, ketonurię i ketozę,
- ketoza pokarmowa występuje w każdym okresie cyklu płciowego i zależy od paszy!
LECZENIE
Najważniejszym krokiem w leczeniu jest przywrócenie prawidłowego metabolizmu oraz unormowanie stężenia glukozy i obniżenie poziomu ciał ketonowych we krwi.
Należy to zrobić poprzez:
- żywienie, paszami o odpowiedniej strukturze, zabezpieczające potrzeby bytowe i produkcyjne,
- eliminacja pasz ketogennych (zawartość >4% kwasu masłowego),
- stymulacja apetytu (siano),
- środki żółciopędne, składniki mineralne,
- drożdże,
- zwalczanie chorób usposabiających.
ROKOWANIE
W zależności od stopnia zaawansowania schorzenia różni się czas potrzebny na powrót krowy do zdrowia. Stany lżejsze wymagają mniej niż tygodnia, natomiast w przypadku cięższych okres rekonwalescencji wydłuża się do około 10 dni. Na niepomyślne rokowanie może wskazywać brak wystąpienia poprawy w ciągu pierwszych kilku dni leczenia. Może to wskazywać na wystąpienie zmian w wątrobie.
PROFILAKTYKA
Zbyt wysokie wartości BCS (powyżej 3,5) oznaczają nadmierne otłuszczenie krów. Przyczynia się to do występowania licznych problemów zdrowotnych, zaczynając na zaburzeniach związanych z wycieleniem, a kończąc na ketozie. Z tego powodu należy zadbać o to, aby w okresie od zasuszenia do porodu utrzymywać BCS na poziomie około 3.
Zapobieganie:
a) w okresie zasuszenia (8-4 tyg. przed porodem)
- przestrzeganie zasad prawidłowego żywienia,
- podawanie pasz, które będą stosowane w szczycie laktacji,
- 8-4 tyg. przed porodem, dawka pokarmowa do pokrycia produkcji 10 l mleka;
b) po porodzie
- podawanie zbilansowanych dawek pokarmowych, pokrywających zapotrzebowanie bytowe krów,
- energia w dawce odpowiadającej 1kg paszy treściwej, niezbędnej do produkcji 3kg mleka,
- podanie optymalnej ilości białka strawnego (55g na 1l mleka),
- zawartość włókna surowego w ilości 18-20% (dobre siano, kiszonka z suszu),
- stopniowa zmiana paszy.